Mundua gelditu egin zen; absentzia nagusitu zen, eta inork ez zituen zubiak zeharkatzen. Bestelako mundu bat zen, ezagutezina, eta inoiz baino identifikagarriagoa, hala ere. Gardentasun bitxi batek inguratzen zuen dena, etxeratuta bizi zen hiri baten poroetako bakoitza agerian uzten zuen gardentasun bitxi batek. Ohiko errutina eta joan-etorriak baretuz joan ziren, lausotuz.
Hiriak soinu desberdina zuen, baina inork ezin zuen entzun haren aienea; oihu ahoskabea zen, oihu idorra, oihu etsia.
Leihoetatik murmurioa irteten zen. Zentzumenak zorroztuz gero, airean harat-honat zebiltzan elkarrizketak entzun zitezkeen, ikusezinak, belarri hartzailerik gabe. Bizitza orduero aldatzen zen, minutuero, segundoero, egunen argia aldatzen zen moduan, egun amaiezin haiek, beti garaitzen zituenak gauak, isiltasuna are entzungarriago egiten zuen gau ilunak. Egun haietan, presente egoteko modu onena ikusezin bilakatzea zen; egoten jarraitzeko egoteari uztea bihurtu zen izateko modu onena.
Carlos del Amor
Fantasia Udaberria oinarri hartuta 1, 2015
Mihise gaineko argazkia
203 x 314 cm
Fantasia Udaberria oinarri hartuta 3, 2018
Mihise gaineko argazkia
203 x 314 cm
Carlos del Amor
Bilbao 2020-04-10 12:16, 2020
Dibond gaineko zuzeneko inprimaketa
288 x 200 cm
Bistakoa da, eta bitxia, leku bat hutsik dagoela esan ahal izateko aurretik beteta ikusi behar izan dugula. Ez dago ezerezik, aurretik ezin izan badugu ugaritasuna antzeman. Hori dela eta, inoiz baino beharrezkoagoak ginen liburu honetako argazkietan nagusi den absentzia erakusteko. Garunak, askotan traizio egiten digunak, batzuetan ez du ulertzen hutsune hori, eta irudietako etenpuntuak betetzen hasten da, bere kabuz eta baimenik eskatu gabe. Hala, ageri ez bada ere, jendea Salbeko zubia zeharkatzen dakusagula sinets dezakegu, ibilera arinduz Museoak irudikatzen duen itsasontzi lehorreratuak guganantz nabigatzen duen bitartean. Eman ez ziren urratsak entzuten ditugu, ibili ez ziren autoen motorren orroak, egun hartan handik igaro ez zen haurtxo baten negarra.
Guztien presentzia nabari zen, agian inoiz baino argiago. Guztiak ibili ziren kale horietan barrena 2020ko apirileko egun hartan. Guztiek egin zuten hori begiak itxita, betazalak indarrez estututa, keinu horrekin zeru lainotuko udaberrian etendako errutina irrikatua segundo batzuez leheneratzeko aukera izan balute bezala..
Mundua gelditu egin zen, eta inork ez zituen zubiak zeharkatzen.
Salbeko zubia, Bilbao 2020-04-10 11:15, 2020
Dibond gaineko zuzeneko inprimaketa
288 x 200 cm
On Diego Lopez Harokoa Kale Nagusia 2020-04-10 14:04, 2020
Dibond gaineko zuzeneko inprimaketa
200 x 140 cm
Bailen kalea 2020-04-10 17:03, 2020
Dibond gaineko zuzeneko inprimaketa
200 x 150 cm
Carlos del Amor
Guggenheim Bilbao Museoa 2020-04-10, 2020
Dibond gaineko zuzeneko inprimaketa
226 x 300 cm
Hutsak inguratzen gaitu, presentzia ezberdinen bidez egin ere: gaixotasuna, tristura, bakardadea... Baina barne-exiliorako aukera ere ematen digu, norberaren mamuei aurre egitekoa; amodioaren adierazpen gorena ere izan daiteke, edo bizitzako alderdirik garrantzitsuenak diren bizitasunarena eta pentsamenduarena.
Une bakoitzeko tentsioa iraganeko eta oraingo egoerei erreparatzeko eta itxaropenez betetako etorkizunaz hausnartzeko gonbidapen moduan hartzera behartzen gaitu erakusketa honek.
Petra Joos
Ezkutuko lorategia, 2014
Mihise gaineko inprimaketa digitala
204 x 192 cm
Lorategi hutsa, 2008
Mihise gaineko inprimaketa digitala
204 x 384,2 cm
Jaiotza baterako tokia, 2012
Mihise gaineko inprimaketa digitala
173 x 277,5 cm
Italiako fantasia, 2012
Airtex PVC gaineko inprimaketa digitala
98,5 x 154 cm
José Manuel Ballester
Udaberria, 2015
Mihise gaineko inprimaketa digitala
203 x 314 cm
Deikunderako tokia 2, 2012
Mihise gaineko inprimaketa digitala
99,3 x 217 cm
Errege-erreginaren jauregia, 2009
Mihise gaineko inprimaketa digitala
318,38 x 276,01 cm
Guggenheim Bilbao Museoa
Guda osteko paisaia baten hondamendiaren aurrean gaude agian, ezer geratzen ez denean geratzen den lekuaren aurrean. Hainbestetan zapaldu eta igaro dugun eta bertatik modu zakarrean eta gogoz kontra kanporatu gaituzten leku horren aurrean. Hor dago behinola gure bizitza izan zena, gure historia izan zena, hor dago ere dena hodeiz bete eta —babesa bilatzeko aukerarik eman gabe— bonbak erortzen hasi aurretik gozatu ahal izan genuen zoriona. Txoko bakoitzak istant batean eramaten gaitu dena gertatu ondo-ondoko une horretara, lasaitasuna (hain hauskorra beti) apurtu eta inork aditu ez zituen deiadar lazgarri haiek hasi zirenekora.
Agertoki huts horrek historian zehar egondako milaka agertoki hutsak irudikatzen ditu. Leku hori Gernika da eta Hiroshima da, baita Irak eta Afganistan ere. Ruanda eta Balkanak dira, Kosovo, Liberia... Jende errugabea sufritzen eta negarrez eta —galderak ere ez zekizkien zeru bati begira— erantzun bila egondako leku horiek guztiak dira.
Seneka
Guernica abiapuntu, 2009/2020
Liho gaineko UVI inprimaketa, bernizatua
349,5 x 781,5 cm
Osasun-krisiarekin zerbait ikasi badugu, zera da: ahulak gara. Menderaezinak ginela uste genuen, baina hauskorrak gara, Gernikako biztanleak 1937ko apirilaren 26 hartan izan ziren bezala, gu geu ere —Benedettiren liburu batetik hartutako izenburuarekin esateko— udaberri kantoi-hautsi honetan izan garen bezala.
Gertakarien lekura itzulita, gau luzeegi baten erdian piztutako argiak hortxe dirauela ikusten dugu: erabateko iluntasuna eragozten duen argia da, eta izugarrikeria ikusteko beharrezko zaigun argia ere bai; izan ere, izugarrikeria geure begiekin ikusi ezean ezer gertatu ez dela uste izateko arriskua dugu, nahiz eta, bestalde, edozeren aurrean azkar immunizatzen maisu garen honezkero.
Adeitsua izan da José Manuel Ballester Picassok ezpata hautsi baten ondoan margotu zuen lore xume hori eszenaren barruan mantentzean.
Bada, atzoko eta gaurko heldulekua dugu lore hori. Oihurik gabe, malkorik gabe, etsipenik gabe bizitzeko moduko etorkizun bat egon badagokeen froga da lore hori. Etorkizun bat non ez diren urte gutxitan behin errepikatutako Picassoren obra bizileku har lezaketen eszenak.
Beltzak, zuriak, grisak eta urdinak kontrastea areagotuz zeharkatzen dute koadroa, eta loreak itxaropena irudikatzen du beharbada: kolore berri bat sortu eta paleta horretan gailenduko den itxaropena. Denborak esango du. Baina, ezkor agertzeko arriskua gorabehera, kosta egiten da imajinatzea “Guernica” gehiagorik egongo ez dela etorkizunean, pertsonaia gehiago desagertuko ez direla zentzugabekeriak eta zikoizkeriak setiatutako lekuetan. Mendeetan zehar zerbait ikasi badugu, hau da: ez gara ikasteko gai.
Lorea dugu desio, bai, baina egiaren orduan, ezpata hartzen dugu eskuan. Horrela, nekez nagusituko da inoiz udaberria.
Carlos del Amor
Maiatzaren 3a, 2008
Mihise gaineko inprimaketa digitala
268 x 351 cm
Guggenheim Bilbao Museoa
Guernica koadroan nahiz Goyaren Maiatzaren 3a margolanean eta haren Gerraren hondamendiak saileko hainbat estanpatan oinarritutako esku-hartzeak artelan horiek sortarazi zituzten jazoerak eta egun munduan dauden gatazkak erkatzeko saiakera dira.
Horrelako gertakizunek asaldatu eta hunkitu egiten gaituzte baina, aldi berean, gure kontzientzian lausotuz doaz urrutikoak direnean.
José Manuel Ballester
Jenny Holzer
La Médusen almadia (La Balsa de la Medusa), 2010
Mihise gaineko inprimaketa digitala
491 x 717 cm
Guggenheim Bilbao Museoa
Arthur Rimbaud
Obretatik pertsonaiak kenduta, hondamenarekin egiten dugu topo, absurdoarekin, eta ageriago geratzen dira giza basakeriaren ondorio izugarriak.
José Manuel Ballester
Arroketako paisaia (Paisaje de rocas), 2010
Mihise gaineko inprimaketa digitala
199 x 122 cm
Ezohiko irudiotan, Bilbok eta munduko beste hiri askok itxialdian zehar bizi izan zuten errealitatea islatzen da eta, Guernica abiapuntu, 2009/2020 lanarekin batera, gertaera historikoaren eta giza zorigaitzaren ikuspegi leial baina eguneratua eskaintzen digute, eta gerren zein pandemien gisako gertaerek dituzten ondorio izugarriei buruz hausnartzera garamatzate.
Arriaga plaza 2020-04-10 16:31, 2020
Dibond gaineko zuzeneko inprimaketa
134 x 300 cm
Konkordia geltokia, Bailen kalea 2020-04-10 16:49, 2020
Dibond gaineko zuzeneko inprimaketa
122 x 239 cm
Carlos del Amor
NY 18/11/01 14:49, 2018
Dibond gaineko zuzeneko inprimaketa
180 X 240 cm
Manhattan 3, 2006
Dibond gaineko zuzeneko inprimaketa
141 x 300 cm
23 Street, 2008
Dibond gaineko zuzeneko inprimaketa
167,3 x 300 cm
NY Zero Gunea, 2008
Dibond gaineko zuzeneko inprimaketa
144,7 x 300 cm
NY 18/11/04 09:26, 2018
Dibond gaineko zuzeneko inprimaketa
161,6 x 300 cm
Ballesterri toki hutsak interesatzen zaizkio, eta jendea argazkitan hartzeko haien arrastoak eta islak harrapatzea du gustuko. Haren obrak norbanakoaren bakardadea eta gaur egungo munduaren kontraesanak aztertzen ditu hiri-inguruneen bidez; eguneroko eremuak eszena denboragabe bihurtzen dira, eta,eremu horietan, ezkutukoa eta agerikoa, publikoa eta pribatua, bipolarra, giza izaera agerian jartzen duten alderdiak dira.
Petra Joos
Venezia 1, 2017
Dibond gaineko zuzeneko inprimaketa
200 x 266 cm
Venezia 2, 2017
Dibond gaineko zuzeneko inprimaketa
200 x 266 cm
Eskailera eraikuntza-prozesuan, 2003
Paper kolaztatu eta ohol gaineko akrilikoa
156,5 x 250 cm
Wuhan 2, 2014
Dibond gaineko zuzeneko inprimaketa
160 x 240 cm
Nondik zeharkatu kalea, edonondik egin badezakezu? Askotan ikusi zaituztet kale hau gurutzatzen, elkar ukituz ordu gorietan, mugikorrari begira zuen baitan bilduta, bilera batera berandu ez iristeko lasterka. Gure hitzordu guztiak ziren garrantzitsuak, orain arte, orain konturatu baikara ia bat bera ere ez zela hain garrantzitsua. Atzeratu egin dugu bizitza, berriro bizitzeko aukera izan arte.
Normaltasun hartara itzuli nahi dugu, gure helmugara bide laburrenetik iristen saiatzeko erabiltzen genituen bidegurutzez betetako normaltasun hartara.
Carlos del Amor
Londres 1, 2018
Dibond gaineko zuzeneko inprimaketa
103 x 300 cm
Itxialdi-garaian, hiru eguneko bisitaldia egin nuen Bilbora, eta aukera izan nuen oraindik ere mundua astintzen ari den pandemiaren ondorioz huts-hutsik zen hiriari argazkiak ateratzeko. Kalean ez zebilen inor, eta horrek eszena harrigarriak jartzen zizkidan begien aurrean.
Errepideak, etorbideak eta plazak hutsik zeuden, baina gehien artegatu ninduena biztanle guztiak han zeudela jakitea zen, ni nengoen tokitik metro gutxi batzuetara, etxeko hormen atzean babes hartuta. Hain gertu geunden arren, isiltasuna zen nagusi, eta gutxitan apurtzen zen, osasun-langileei esker ona adierazteko orduan, batik bat.
Carlos del Amor
Salbeko zubia 2020-04-10 11:15, 2020
Dibond gaineko zuzeneko inprimaketa
200 x 266 cm
On Diego Lopez Harokoa Kale Nagusia 2020-04-10 14:04, 2020
Dibond gaineko zuzeneko inprimaketa
170 x 226,5 cm
Ernesto Erkoreka plaza 2020-04-10 12:46, 2020
Dibond gaineko zuzeneko inprimaketa
180 x 240 cm
Carlos del Amor
Elkano kalea 2020-04-10 14:16, 2020
Dibond gaineko inprimaketa digitala
200 x 150 cm
Udaletxeko zubia 2020-04-10 12:41, 2020
Dibond gaineko zuzeneko inprimaketa
156 x 300 cm
On Diego Lopez Harokoa Kale Nagusia 2020-04-12 16:16, 2020
Dibond gaineko zuzeneko inprimaketa
200 x 144,7 cm
Sabino Arana etorbidea 2020-04-12 18:19, 2020
Dibond gaineko zuzeneko inprimaketa
169,9 x 225,5 cm
Bailen kalea 2020-04-10 17:03, 2020
Dibond gaineko inprimaketa digitala
200 x 150 cm
Carlos del Amor
Metro Bilbao 1 18:28, , 2020
Dibond gaineko zuzeneko inprimaketa
124,6 x 300 cm
Carlos del Amor
Bilboko aireportua 2020-04-11 13:07, 2020
Dibond gaineko zuzeneko inprimaketa
180 x 240 cm
Carlos del Amor
Iberdrola dorrea. 28. solairua 2020-04-11 14:55,, 2020
Dibond gaineko zuzeneko inprimaketa
200 x 300 cm